اعتقادی در مورد اعتقاد!

خوبست که آدم یک طرز فکر داشته باشد. یک اعتقاد و یک نگرش. فارغ از محتوا، وجودش قوت قلب است.

 

آدمها در مواجهه با چنین عبارتی، معمولاً به دو قسم تبدیل میشوند.

• آنهایی که با جملات پر طمطراق و ژست های روشنفکرانه درصدد تصدیق برمی آیند و آن را معنی شگرفی از هدف آفرینش و چه و چه مینامند.
• آنهایی که از اساس این مباحث را من درآوردی و مانع زندگی روزمره و صحبتهای از سر شکم سیری دانسته و انکار میکنند.

اما آنچه مقصود من است، از تجربه ای کاملاً ملموس نشأت میگیرد. من در هر روز از زندگی خود با رویدادها و حتی لحظات بی رویدادی مواجه میشوم که نیاز به یک اعتقاد دارم. خواه اعتقادی از جنس اعتقاد دیگران و خواه اعتقادی کاملاً شخصی و مخصوص به خودم.

گمان میکنم

 محصول دنیای خردگرای امروز، انسانهایی با یک جفت چشم مشکوک به همه چیز باشد.

ما در میان هجمه ای از اعتقادات گوناگون و سیل تبلیغشان گیر افتاده و حتی فرصت غور در هیچکدامشان را نداریم. تا اندکی به یکی از آنها نزدیک میشویم، سیل ملامت ها و تخطئه ها به سویمان روان میشود و عاقبت با آنکه یک انسان بالغ به نظر میرسیم، اما هنوز و همچنان، نتوانسته ایم به رسیمانی درآویزیم و خود را لااقل از آشفتگی روحی نجات دهیم. ما دیگر به خوراکی ها، اطرافیان، رسانه ها، و خلاصه هرچه با زندگی مان سر و کار دارد اعتماد نداریم. هر روز در معرض عقیده ای راجع به هر یک قرار میگیریم و در نهایت از فرط ناچاری رهایش میکنیم.

قوۀ تعقل و تدبر بلا شک نیرویی است که ما را از سایر جانداران متمایز میکند. اما حیاتی ترین خصیصۀ انسان، ارادۀ اوست. اراده است که موجب عدم سیطرۀ هرچیز، حتی خردزدگی بر انسان میشود. اینکه هر روز اطلاعاتی دریافت و نتیجه گیری و طبقه بندی کنیم کافی نیست. اراده ای باید باشد تا از میان این همه، نتیجه نهایی را استنتاج و به عنوان خط مشی اساسی، تبیین کند.

شک و  بررسی تمام نظرات خوبست. اما اگر که به نتیجۀ غائی منجر شود. هرگاه به مسئله ای -از انتخاب سادۀ مسیر گرفته تا انتخاب بزرگ ِ جهان بینی- برخوردیم، خوبست هر از گاهی از خود بپرسیم: عاقبت به نتیجه ای رسیدم یا نه؟؟

این گیجی در میان تودۀ افکار به گمانم میتواند یک عمر را هدر دهد.

 

 

 

 

پ.ن. : در مدارس، شیوه های استنتاج به خوبی آموزش داده میشود. اما آیا اراده نیز به همان خوبی پرورش می یابد؟